Doopsgezinde Broederschap

Uitvaartrituelen en -gebruiken bij de Doopsgezinde Broederschap

Onderstaande informatie is globaal. Lokale gebruiken, maar ook als gevolg van stromingen, richtingen binnen de religie kunnen bepaalde gebruiken afwijken van het hier beschrevene.

Achtergrond van de Doopsgezinde Broederschap
De Doopsgezinde Broederschap is een vereniging van ruim 130 autonome gemeenten. Hun bestuur is genaamd Algemene Doopsgezinde Sociëteit (ADS) Geschiedenis
De Doopsgezinden zijn ontstaan rond 1525, eerst in Zwitserland, daarna via Duitsland en Frankrijk ook in Nederland, waar vanaf 1530 gemeenten bestaan. Deze werden in de 16e eeuw wegens hun radicale, geweldloze en bijbelse houding zowel door de overheid als door andere (staats-)kerken onderdrukt. Vanaf de 17e eeuw konden ze als dissenters deelnemen aan de samenleving. De doopsgezinden voelen zich een radicale tak van de reformatie, en werken van harte mee binnen de oecumene. Wereldwijd voelen ze zich verbonden met broederschappen in Duitsland, Frankrijk en Zwitserland, in Canada en de USA en in groeiende mate in gebieden buiten Europa en Noord Amerika
Gezien de congregationalistische karakter van de doopsgezinde broederschap legt de ADS geen leerstellige verplichtingen op. Wel is er een voortdurende discussie over kwesties van belijden, maatschappelijke betrokkenheid en met zekere regelmaat over liturgie.

Voorschriften bij de uitvaart
Gelet op het bovenstaande zal het niet verbazen dat er geen staande voorschriften bestaan t.a.v. uitvaartrituelen. In 1948 verscheen een Kanselboek waarin op sobere wijze enkele aanwijzingen voor begrafenis en crematie zijn gegeven (zie literatuurlijst).
Een Doopsgezinde Werkboek Liturgie uit 1988 voegt daaraan enkele andere suggesties toe (zie literatuurlijst). Momenteel wordt gewerkt aan een herziening van het Kanselboek van 1948 (zie literatuurlijst). Geen van deze geschriften pretendeert voorschriften te geven. Doopsgezinden zijn zich goed bewust van grote culturele verschillen tussen stad en platteland, en tussen het ene gebied en het andere. Wel zijn zaken van rouw en begrafenisrituelen vergeleken bij de uit de 18e eeuw overgeleverde traditie 'verkerkelijkt'; destijds was sterven een puur seculier, natuurlijk gebeuren. De Doopsgezinden werden (soms) in de Nederlands Hervormde kerk begraven.

De taken van de familie en de voorganger bij de uitvaart
Sterven en begraven dragen voor Doopsgezinden geen sacramenteel karakter. Een voorganger vervult er de gebruikelijke pastorale rol, maar deze kan ook door een ander gemeentelid worden waargenomen. In overleg met de stervende en/of diens verwanten wordt de orde van de uitvaart vastgesteld. Deze kán plaats vinden vanuit een kerkgebouw en via een kerkdienst, maar ook heel eenvoudig vanuit het sterfhuis geschieden.

De uitvaart zelf
Zoals boven is aangegeven, bestaan er geen vaste regels. Er is veel ruimte voor persoonlijke invulling van een en ander, via het lezen van bijbelgedeeltes (desgewenst door familieleden), muziek, meditatie, gebed. Over het algemeen zal een uitvaart sober zijn wat zijn rituelen betreft. Het gebruik van kaarsen bijvoorbeeld komt niet vaak voor. Een uitvaart via een volledige kerkdienst is eerder uitzondering dan regel, zeker in de grote steden, maar wordt wel aangemoedigd door de commissie die zich met de herziening van het kanselboek bezig houdt. Een uitvaart via een dienst van Schrift en tafel geschiedt alleen bij hoge uitzondering.

De begrafenis
Veel van wat onder de uitvaart zelf is gesteld, geldt hier ook.

De crematie
Veel van wat onder de uitvaart zelf is gesteld, geldt hier ook. Er is geen enkel bezwaar tegen crematie onder Doopsgezinden.

De as
Slechts hoogzelden geschiedt het, dat een voorganger bij de verstrooiing van de as of de bijzetting van een urn aanwezig is.

Het graf
Het onderhoud van een graf wordt gezien als een zuiver individuele zaak van de familie.

Overige rituelen
geen.

Meer informatie over de Doopsgezinde Broederschap vindt u op de website  www.doopsgezind.nl

Literatuur
Doopsgezinde Kanselboek 1948 (overlijdensafkondiging, begrafenis en crematie)
Concept herziening kanselboek 1997 (Concept herziening kanselboek 1948 - 1998, medio 1998 beschikbaar)
Doopsgezind Werkboek liturgie 1988 (meeleven bij geboorte en sterven)

Terug naar inhoudsopgave Religie

Terug naar inhoudsopgave Uitvaartencyclopedie