De Dodendans en het Meisje
Een Muzikale Documentaire
Luitmuziek, zang, tekst en dia's
Paula Quint - luit
José v.d. Kreeke - sopraan
Annemarie de Vos - alt
Jan Sleumer - tenor
Willem Bouwman - bas
Tekstpresentatie: Patrick Ploum/Jan Sleumer
|
Een paar jaar geleden, op concertreis in Estland, ontdekten we in de Nikolaaskerk te Tallinn een groot schilderwerk, dat een Dodendans voorstelde.
In de 15e eeuw zijn vele Dodendansen ontstaan, in de vorm van geschilderde "stripverhalen", waarbij de Dood mensen van allerlei rang en stand uitnodigt om in een reidans "na zyner pypen te springen".
Van de conservator in Tallinn vernamen wij dat we in Europa nog veel meer Dodendansen konden aantreffen, meestal in fresco op kerkmuren, vooral in het Alpengebied en in Frankrijk. Tot onze verbazing bleek er zelfs een Europese Dodendans Vereniging te bestaan. Door de eeuwen heen is dans en dood, beweging en stilstand, kennelijk een thema geweest dat vele kunstenaars heeft bezield. We besloten tot een zoektocht.
Onze nieuwsgierigheid dreef ons allereerst naar Parijs. Daar was in 1425 een, inmiddels allang verdwenen, Danse Macabre geschilderd op een muur van het kerkhof der Onnozele Kinderen. Vervolgens kwamen we in verschillende delen van Frankrijk in een aantal schilderachtige dorpjes terecht.
Vooral na de rampzalige 14e eeuw wedijverden prediking, beeldende kunsten, dicht- en muziekwerken met elkaar om de schrik van een snelle, onverbiddelijke dood af te schilderen en daardoor de levenden tot tijdige bekering aan te sporen.
De Dodendansen gingen vaak vergezeld van fresco's, die de zondeval of stichtelijke verhalen verbeeldden.
Een tafereel dat nauw verwant is aan de Dodendans is dat van De Dood en het Meisje: zij is jong, ze danst graag en ze is vrij. Bovendien kijkt ze geïnteresseerd in hét symbool van de vergankelijkheid: de spiegel.
In onze voorstelling van De Dodendans en het Meisje willen wij u deelgenoot maken van onze zoektocht. U zult afbeeldingen zien van verschillende Dodendansen. U zult luisteren naar ironische en ernstige, vrolijke en serene muziek uit Frankrijk, Vlaanderen en Duitsland, die op het thema van
De Dodendans en de Dood en het Meisje is geïnspireerd.
De artistieke verbeelding van die twee fascinerende thema's uit de Middeleeuwen zet ons vaak aan tot een glimlach, soms tot verwondering, of tot een zachte ontroering.
De schaterlach laten we over aan de Dood.
*Anoniem: Ad mortem festinamus
(Wij snellen de dood tegemoet)
*Leonard Lechner: Uit de "Newe Gaistliche und weltliche Teutsche Gesang" (1606):"Totentanz", Deutsche Sprüche von Leben und Tot.
(Door het hele programma heen worden de vijftien spreuken afzonderlijk uitgevoerd)
*Clément Marot: Amour et Mort
Robert Ballard: Branles (Rondedansjes): luitsolo
*Anoniem: Das Lied vom sterbenden Jungfräulein.
(Tod und Mädchen)
*Anoniem: Der grimmig Tod
(Uit het Paderborner Gesangbuch, 1617)
August Nörmiger: Mattasin oder Toden Tanz (1598):
luitsolo
*Clément Marot: Apporte à boire.
Thysiusluitboek: Den Dodendans of Matachines
(plm 1600): luitsolo
+Lorenzo: Antefana (14e eeuw): zangsolo
*Anoniem: Königs Töchterlein und der Tod
(Lied uit Silezië)
*Clément Janequin: Il n'est plaisir
*Anoniem: Tous compagnons
Anoniem: Schwarz Knab: luitsolo
Luitboek van Leipzig: Dodendans: luitsolo
Josquin de Prez: Mille regretz
Duizendmaal spijt
* luitbewerkingen: Paula Quint
+ vertaling: Ronald Langereis
Paula Quint volgde luitstudies bij Hans Verzijl en Kees Dirkx. In 1988 behaalde zij haar einddiploma aan het Conservatorium te Maastricht. In 1993 voltooide zij de studie muziekwetenschap aan de Universiteit in Utrecht.
De sopraan José
van de Kreeke volgt zanglessen bij Ronald Aytink. Zij zingt behalve bij de
Egelantier ook in het Duitse ‘Alsfelder Vokal Ensemble’ en het ‘Octet
Octopus’.
De alt Annemarie de Vos ruilde Nederlandse Letterkunde in voor muziek. Zij volgt zanglessen bij Ira Spaulding. Zowel 'oude' muziek, opera, het romantische Lied, als hedendaagse muziek staan op haar repertoire.
De tenor Jan Sleumer studeerde aanvankelijk Geschiedenis. Hij nam vervolgens zangles bij Otto Ottens en Paul Hameleers. Met het Ensemble Dutch Baltica maakte hij diverse tournees in Europa en de U.S.A.
De bas Willem Bouwman genoot zangles van o.a. Marianne Blok en Harry v.d. Kamp. De 'oude' muziek heeft zijn hart gestolen. Bij diverse Muziekfestivals was hij aanwezig met o.a. het Fayrfax Ensemble, La Notte, en het Aleotti-Consort.
De tekstpresentator Patrick Ploum is lid van het Toonkunstkoor Amsterdam. Hij heeft vijf jaar ervaring als koorzanger bij oratorium- en kamerkoren. Hij is werkzaam als vertaler en informatica-deskundige.
Ensemble d'Egelantier (1993) presenteert de volgende programma's: vanaf 1994 (aanvankelijk o.a.v. Ministerie van Buitenlandse Zaken (Culturele Samenwerking Buitenland):
DE ROEM EN DE SCHANDE VAN AMSTERDAM.
Liederen van o.a. Bredero en Van den Vondel.
Vanaf 1995: EEN ESTISCHE SCHILDER EN EEN KONINGIN VAN SPANJE
Het levensverhaal van Michel Sittow die tien jaar in dienst was van Isabella van Castilië. Liederen en luitmuziek uit de Nederlanden, Duitsland en Spanje.
Sinds 1996: i.s.m. tekstpresentator Patrick Ploum:
DE PRINSES VAN CLEVES. De Nederlandse of Franse tekst van het verhaal, een bewerking van de gelijknamige roman, wordt omlijst door liederen en luitmuziek van Franse componisten uit de 17e eeuw.
In 1997, i.s.m. de Turkse musici Ihsan Özgen en Mutlu Torun: TURKSE SULTAN - VLAAMSE GEZANT (Süleyman de Grote en Ogier van Boesbeke). Een muzikaal verhaal over de avonturen van Ogier van Boesbeke, tijdens zijn keizerlijk gezantschap in Turkije (1554-1562).
Duur van de voorstellingen: 2x 45 min., 60 min. of 45 min.
Prijs n.o.t.k.
Informatie en boekingen Jan W.R. Sleumer,
Westlandgracht 205-III,
1059 TM Amsterdam.
Tel. 020-6140840.